“Чингисийн есөн
өрлөгтэй өнчин хүүгийн цэцэлсэн шаштир” хэмээх уянгын зохиолд есөн өрлөгийг
нэрлэсэн байдаг. Сүлдэсний Сорхон шар, Жалайрын гуа Мухулай, Зүрчидийн Чу
мэргэн, Аралудын хөлөг Боорчи, Уриаханы Зэлмэ, Бэсүдийн Зэв, Ойрадын Хара Хиру, өргөмөл хүү Борохул бас Шихихутуг.
Саган сэцэний “Эрдэнийн
товч”-д есөн өрлөг тэргүүлэн хүчээ
өгөгсөд гэж тэмдэглэсэн байдаг бол Лу. “Алтан товч”-д Чингисийн дотоод есөн
сайд хэмээн гардаг.
“Монголын нууц
товчоо”-нд Чингис хаан дотоод есөн сайдаа дагуулан ан хийж яваад 300 тайчуудыг
дарсан тухай өгүүлсэн хэсэгт сайдуудаа магтан хэлэхдээ Зүрчидийн Чу мэргэн
хэмээдэг. Энэ хүн Зүрчидийн Алтан улсын
түшмэл кидан угсааны Елюй Чусай мөн бол тэр 1215 оноос монгол улсад хүчээ өгсөн
бөгөөд Монголын нэгдсэн улс байгуулахад гар бие оролцоогүй ба тайчуудыг дарахад
мэдээж байхгүй байсан нь тодорхой. Ойрадын
Хара Хиругийн тухай тодорхой мэдээ үгүй.
Чингисийн есөн
өрлөгийн тухай бас нэгэн хувилбар бол дөрвөн нохос буюу дөрвөн хошууч Хубилай,
Зэлмэ, Зэв, Сүбээдэй дөрвөн хүлэг
Боорчи, Мухулай, Борохул, Чулуун хоёр манлай Мангуудын Хуйлдар, Уруудын
Зүрчидэй нар.
1203 онд Хуйлдар
нас барснаас хойш есүүлээ өрлөг жанжны үйлдлийг үзүүлж байсан байна. Чингис
хаан нэгэнтээ “Дөрвөн сайн нохосоо зорьсон газраа явуулаад, дөрвөн хүлэг
баатраа дэргэдээ авч, хатгалдах дайны тэргүүнд Хуйлдар, Зүрчидэй хоёрыг
мордуулбаас сая миний сэтгэл амардаг бөлгөө” хэмээн хэлж байжээ.
No comments:
Post a Comment