"Монголын нууц товчоо" Тэмүжиний уг гарал ба бага насны үе. /61-65/

61. Есүхэй баатар Тэмүжинийг есөн настай байхад Өүлэн эхийн төрхөм, олхонуд иргэнд хүрч, хүүгийн нагац нараас охин гуйя хэмээн Тэмүжинийг авч одов. Явах замд Цэгцгэр Чихургу гэдэг газрын хооронд Хонгирадын Дэй Сэцэнтэй уулзав.

62. Дэй Сэцэн өгүүлрүүн: "Есүхэй худ аль хүрэхээр явна" хэмээхэд Есүхэй баатар өгүүлрүүн:" Миний хөвүүний нагац олхонуд иргэнээс охин гуйхаар явж байна" гэвэл Дай сэцэн өгүүлрүүн: " Энэ хөвүүн чинь нүдэндээ галтай, нүүрэндээ гэрэлтэй хөвүүн байна. 

63. Есүхэй худ, би энэ шөнө нэгэн зүүд зүүдлэв. Цагаан шонхор шувуу, наран саран хоёрыг атган ирээд миний гар дээр буув гэж зүүдлэв. Наран саран хоёрыг бид нүдээр үздэг билээ. Гэтэл нар сарыг шонхор шувуу атгаж миний гар дээр буух нь гайхалтай. Ямар сонин тохиол учрах болов гэж би бусаддаа хэлсэн бүлгээ. Есүхэй худ чи хөвүүнээ дагуулж ирсэн нь энэ зүүдний тайлбар болов. Танай хиад аймгийн сүлд ирж, зүүдээр заасан ажгуу.

64. Манай Хонгирад аймаг хэдийнээс бусдын нутаг ба хүнийг булаан тэмцдэггүй. 

     Харь улсыг үл довтлон

     Хацар сайт охидоо

     Хасаг тэргэнд суулгаж

     Хар буур хөллөж

     Хатируулж одож

     Хаан болсон та нарын

     Хатан сууринд дэвшүүлж

     Хамт суулгана.

     Өөр иргэнийг үл тэмцэн

     Өнгө сайт охидоо

     Өлжигтэй тэргэнд суулгаж

     Өл буур хөллөж

     Өндөр суурь эзлэгчдийн

     Өрөөл хань болгоно. Манай Хонгирад аймаг хэдийнээс хацар гуа хатадтай, өнгө сайн охидтой тул зээгийн зүсээр, охидын өнгөөр явна. 

65. Нуган хүүхэд нутгаа эзэмшинэ. Охин хүүхэд өнгө шилэгдэнэ. Есүхэй худ миний гэрт оч. Надад өчүүхэн охин бий. Та үз" гэж Дэй Сэцэн хэлээд Есүхэйг гэртээ дагуулж авчрав.